Preek van 4 oktober 2020

Preek 27^e zondag door het jaar A – 4 oktober 2020;

Mattheus 21, 33-43 St Franciscus van Assisi, Oecumenische Dienst Bedum met thema: AFSTAND

U kent ze nog wel, die oude rapporten waar toen nog géén ‘g’ van goed op stond en géén ‘m’ van matig en géén ‘o’ van onvoldoende en zo, maar nog ouderwets gewoon cijfers…Als je al wat langer leeft, dan heb je allemaal ooit zo’n rapport of rapportboekje gekregen en misschien zelfs wel bewaard…

En als je er tientallen jaren later naar kijkt (meer dan 50 jaar oud!), dan ben je misschien niet zo onder de indruk van wat je voor cijfer kreeg voor taal en rekenen – voor Godsdienst kregen we zelfs geen cijfer! – maar wel dat in aparte vakjes DE GROTE DRIE werden becijferd: gedrag, werktempo en orde en netheid. Omdat we in deze maanden van coronatijd vooral dagelijks en steeds méér worden aangesproken op ons gedrag, fascineert dat ook…gedrag…en als we teruggaan in heiligenlevens zoals deze 4 oktober in het leven van Sint Franciscus van Assisi, komen we diezelfde ‘drive’ tegen: hoe gedraag je je tegenover God en mensen en de natuur? Hoe is het met onze orde en netheid tegenover de aarde en al wat daar leeft?? Is AFSTAND dan het enige antwoord?

De laatste paar weken, sinds de studenten hun weg proberen te zoeken in grotere steden, is de focus vooral op jongeren gericht: op hún gedrag.

We weten: zij leven met schermpjes, met zappen én van ‘met elkaar afspreken’, niet met rapporten maar met studiepunten. We hebben gemerkt; AFSTAND is voor hen lastig. Als het dus gaat om ‘gedrag’ willen we van hen ook niet té veel fatsoen, keurigheid, strakheid en braafheid verwachten, want anders kunnen ze niet leven… Natuurlijk kennen we reportages over vakantievierende, feestende jongeren en natuurlijk gunnen we hen van harte een supercoole studietijd en natuurlijk is er ook een risico dat ze tot ‘bad boys’ worden…Gedrag: dat is wat we zien! Wat ze voelen, meemaken, weten we niet echt…

Ik kom hierop omdat een jonge Zwitserse theologe, Jacqueline Straub, zich verdiept heeft in de combinatie van jongeren, kerk en Jezus…zij vindt dat de boodschap van Jezus volop doorgegeven kan aan jongere mensen en vindt dus ook dat de Kerk haar gedrag kan veranderen…Haar visie is dat de kerk niet alleen toekomst heeft in Afrika en Zuid-Amerika maar ook hier in Europa. Daartoe stelt zij dat Jezus centraal moet komen te staan op de markt van de zingeving. En dat vraagt om gedragsverandering in de kerk! Dat is nieuw!!

Zij schrijft: Jezus lijkt in veel opzichten op jonge mensen. Hij was rebels, had dromen, haalde vast niet de hoogste cijfers op school en leefde qua gedrag helemaal niet volgens de maatschappelijke conventies. Jongeren zijn vaak onrustig, dat was Jezus ook. Ideale randvoorwaarden om Jezus tot voorbeeld voor jongeren te laten worden. Maar eerlijk: Omdat Jezus ogenschijnlijk al ‘gereserveerd’ is voor eerdere generaties, wordt Hij in hun ogen saai… en we weten dat dat niet klopt. Jezus was méér dan wie ook uitnodigend voor de energieke jeugd die op zoek is naar avontuur. De genoemde Franciscus met zijn voorkeur voor vogels en dieren en voor God als schepper, leek in zijn tijd ook saai en buitenaards, maar hij is nu nog steeds ongekend populair!  

Het evangelie van deze zondag is één van de drie parabels in Mattheüs 21 + 22, die laat zien dat mensen van alle leeftijden het koninkrijk van God,een toekomst met God, afwijzen zoals wij nu ook denken dat vooral jongeren doen. De slechte rapportcijfers van onze kerken zíjn dus zeker niet alleen aan jongeren te wijten…zo horen we. Het verhaal is duidelijk: De eigenaar van een wijngaard emigreert: Tegen de tijd van de druivenoogst stuurt deze landheer tot twee keer toe zijn knechten naar de wijnbouwers om de vruchten, de oogst, in ontvangst te nemen, maar ze worden mishandeld…. Ten slotte stuurt de landheer zijn eigen zoon. Ook voor hem geen respect, integendeel: Ze doden hem omdat ze hopen zo de erfenis op te strijken. Het is Jezus’ eigen verhaal. Daarom vraagt hij aan de hogepriesters en Farizeeën ‘wat moet de eigenaar van de wijngaard nu met de wijnbouwers doen?’ Juist deze wetskenners, die alles beter wisten, keken met minachting op Jezus en zijn jonge volgelingen neer… daar gaat het mis: Hun gedrag deugde niet…Zij herkennen zichzelf niet als schuldigen in het verhaal. Zij hadden zichzelf allang een 10 op het rapport gegeven…Daarom zegt Jezus: het koninkrijk van God zal gegeven worden aan mensen die misschien geen 10, maar wel een 7 of 8 halen omdat ze inspanning leveren en hun best doen. De wijngaard, de wereld, blijft van God, maar wordt toevertrouwd aan gewone mensen, landarbeiders. Samen beheren wij die wijngaard, samen Gods proeftuin. Wij, het volk Israël en wij, de Kerk…Wij zijn bedoeld om in gedrag vóór te leven hoe we broeder-en-zuster-zijn van elkaar (al is het op AFSTAND) en hoe volgeling-zijn-van-Jezus het leven goed maakt. Aan ons gedrag, aan ons werktempo en onze orde en netheid zou men kunnen zien dat geloven het leven goed doet. De wijngaard zelf in het evangelie brengt wel goede vruchten voort, maar mensen willen vaak alle vruchten voor zichzelf houden. Wij zijn maar pachters, wij kunnen niet zomaar doen wat wij willen. De mooiste vrucht van ons werk in Gods wijngaard is, dat wij elkaar liefhebben. Liefde is immers om te delen. Wijn is het Bijbelse beeld van de liefde – wijn drink je niet alleen, maar smaakt veel beter als je samen met anderen drinkt – dat zie je aan samenscholingsgedrag van jongeren.

Een van de bekendste pachters uit de kerkgeschiedenis die in Gods wijngaard heeft gewerkt, begreep dit: Franciscus van Assisi. Hij deelde zijn liefde niet alleen met broeders en zusters die hij ontmoette, hij had vooral voorkeur voor de armen, melaatsen, alles wat schepping is. Niet alleen met wie hoge rapport-cijfers haalde, maar juist met iedereen. Hij noemde alle schepselen zijn zusters en zijn broeders, of het nu broeder Zon was of zuster dood. Daarmee doorbrak hij de AFSTAND. Franciscus koos voor armoede, voor vrede, voor de natuur -en zijn gedrag inspireert mensen nog steeds. Tussen Hem en ons zitten negen eeuwen, is GROTE AFSTAND in cultuur en omstandigheden, maar in gedrag maar nauwelijks…immers, wij zijn allemaal van Christus en dus broeders en zusters onder dezelfde zon van God. Amen.