Preek van 27 februari 2022
PREEK 8e zondag door het jaar C 27 februari 2022
Jezus Sirach 27,4-7;1 Korinthe 15, 54-58; Lucas 6, 39-45
De Duitse minister van buitenlandse zaken hoorden we deze week zeggen: “we zijn wakker geworden in een andere wereld”. Wat een zwart scenario voor Oekraïne op de eerste plaats, maar ook voor Europa en uiteindelijk voor de hele wereld. Opeens zijn alle termen als besmettingscijfers, versoepelingen, testen en reproductiegetal veranderd in een heel andere terminologie: van cyberaanvallen tot diplomatie tot loopgraven tot sancties… in amper 50 uur zijn we de gijzeling in Amsterdam en de stormen van vorige week al bijna vergeten. Zo gaat het dus. Coronacrisis ogenschijnlijk voorbij en de focus weer op anderen. En ja… vreemd genoeg zijn we altijd wel wat gefocust op ‘anderen’ als het gaat over ‘iets vinden’. Twee jaar lang was er in coronatijd veel kritiek op politici en virologen. Iedereen dacht gelijk te hebben. Waren we blind voor inzichten van anderen? Maakten we een eigen oordeel over politici die in moeilijke kwesties moesten beslissen? Nog maar een maand geleden kwamen aanklachten over grensoverschrijdend gedrag binnen… Nee, niet moeilijk om met vingers en woorden te wijzen naar mensen van wie we het allemaal niet hadden gedacht, maar… zo gaat het wel… we zien balken bij anderen: we zien ze. Bij het misbruik in de kerk, in 2010 in Nederland, vorig jaar in Frankrijk en onlangs in Italië en Spanje, werden we al wat stiller… het kwam dichtbij; het ging over de Kerk die de onze is… ook toen merkten we hoe blind we zijn of waren naar eigen mensen …pijnlijk! De geschiedenis brengt volop verhalen aan het licht over strijd en oorlog als gevolg van machtswellust en misleiding door leiders, die zo verblind zijn door hebzucht en de wil om te overheersen en land te bezitten…ZIJ! Waar blijft de spiegel? Wanneer kijken we naar onszelf? Alleen als we kunnen zeggen dat we ergens trots op zijn? Of wanneer we merken dat we zelf ook maar gewone mensen zijn die – hoop ik – goede dingen doen, maar geregeld ook met ons oordeel er helemaal naast zitten. In het evangelie pleit Jezus ervoor dat wij goede vruchten zouden voortbrengen. Dit gebeurt niet vanzelf: een goede boom moet vóór alles geplant zijn op goede grond en gevoed en gelaafd door contact met aarde en water. Natuurlijk duidt Jezus hier op onze verbondenheid met God. Als je door Gods ogen kijkt, kijk je als het ware in de spiegel: we zijn immers gemaakt naar Gods beeld en gelijkenis. Als we in onze overmoed denken zelf de gids te zijn die blinden moeten leiden, blijken we zelf ook blind. De kunst is om ook kritisch op onszelf te zijn: Daarom zegt Jezus: Haal eerst de balk uit je eigen oog voordat je bezig gaat om de splinter uit het oog van de ander te verwijderen. Je kunt alleen oordelen over elkaar vanuit een juist oordeel over jezelf.
Onze kritiek op Rusland deze dagen, is niet nieuw. Jezus had zware kritiek op leiders van gemeenschappen. Alleen al de Farizeeën en Schriftgeleerden tikte Hij op de vingers, omdat ze anderen voorschreven wat ze zelf niet onderhielden of waarbij ze probeerden God naar hun hand te zetten. Daarom beschuldigt Hij hen van blindheid. Als zoon van een timmerman had Jezus ervaring met splinters en balken. Hij had vast wel eens bij schaaf- en timmerwerk de pijn van een splinter in het oog gevoeld! Wat hij vertelt, houdt verband met het leven van elke dag. Natuurlijk, de evangelist Lucas past dit toe op de christelijke gemeenschappen van zijn tijd en de spanningen toen. Jezus’ woorden voelen voor ons als een soort gewetensonderzoek. Hoe makkelijk om anderen te beschuldigen en onze eigen tekorten en gebreken niet te zien? Waar is de spiegel? Het wijsheidsboek Jezus Sirach gebruikt de ‘zeef’ als symbool: door zorgvuldig zeven komt het onzuivere bloot te liggen. Je kunt het toepassen op Rusland: wie zeeft wat er allemaal misgaat? “Kijk in de spiegel” zeggen ons de lezingen: Een spiegel kan afschrikken maar vooral kan je ook terugzetten op juiste gedachten, op mildheid, barmhartigheid. Oordelen over elkaar vraagt om geduld en om goed kijken. Elke mens verdient een juist oordeel; hem of haar dient recht gedaan te worden en daarmee ook barmhartigheid bewezen te worden. Natuurlijk vraagt de hele wereld zich nu af: Wanneer kijkt de president van Rusland in de spiegel? We zijn wakker geworden in een andere wereld: een wereld van oei, niet best… maar vóór we iets zeggen, laten we eerst ook naar onszelf kijken, daar hebben we de handen al vol aan.
Amen.