Lees hier de overwegingen van 8 januari 2023

PREEK  OPENBARING VAN DE HEER – DRIEKONINGEN – 8 JANUARI 2023    Jesaja 60, 1-6; Efeziërs 3,2-3a.5-6; Mattheus 2, 1-12   Bedum telescoop

Ja, zeker… je zou dit nieuwe jaar 2023 wel eens in willen zien – even verder willen kijken dan de eerste drie weken van januari of de eerste maanden – en je zou graag wat overzicht over de wereld en ons leven willen hebben … en natuurlijk – sommige mensen pakken een horoscoop uit de krant of kennen wel mensen met bijzondere gaven maar… iedereen weet dat de toekomst ook één grote donkere hemel is waar je af en toe lichtpuntjes ontdekt maar dat je ze nog niet concreet kunt invullen. Sommigen van ons hebben iets bijzonders in het verschiet: een geboorte, een bruiloft, een verhuizing, pensioen misschien – een reis… anderen zien er tegenop omdat er medisch iets moet gebeuren – of de versterking van een huis en veel gedoe.

En dan houden we het nog dichtbij – in januari 2022 droomden we over een leven zonder virus… (weet u het nog?) dat is aardig gelukt, maar toch… maar een wereld zonder oorlog, is nog lang niet gelukt…

Daarom: zonder lichtpuntjes kunnen we eigenlijk niet! En iedereen stelt dezelfde vraag: hoe zal het gaan? Wat gaan we zien?

Hoe breed is onze visie, ons zicht op de wereld van 2023?

Jesaja, de profeet, schetste in zijn tijd al een visionair beeld van het nieuwe Jeruzalem en van de tempel die in alle luister zouden worden hersteld. Opmerkelijk in deze passage is dat die luister van de tempel niet alleen voor Israël, maar voor alle volkeren zal stralen. En al die volkeren komen van heinde en verre – van Arabisch gebied, Midjan) tot Ethiopië (Sjeba) – naar Jeruzalem en ze brengen wierook en goud als geschenken met zich mee. Met andere woorden: de wereld was toen al veel groter dan die ene stip op de kaart.

Eeuwen later schrijft Paulus in zijn brief aan de Efeziërs dat Jezus’ boodschap ook bedoeld was voor de ‘heidenen’, de niet-Joden – hij keek ook al verder dan alleen zijn eigen groep. Ver-zien – tele-scoop – dat betekent over je schaduw heen kijken, verder kijken dan alleen je eigen kleine belangen en verlangens.

Dat brengt ons bij de ‘Wijzen’ in het Evangelie: Magiërs zijn het: mensen die de sterren lezen, horoscopen trekken, tekens aan de hemel zien. Een beetje bijzonder volk dus. Het jodendom had er niet zoveel mee: Immers: Mensen lezen graag horoscopen óf vanuit een zekere angst of vanuit een grote nieuwsgierigheid: men wil kijken om te weten. Als we weten, kunnen we voorzorgsmaatregelen nemen: immers: een gewaarschuwd mens telt voor twee.

Deze drie wijzen hebben een hele bijzondere ster gezien en zijn op zoek gegaan naar de betekenis van die ster. Schijnbaar zit er in hun sterrenkijkerij méér dan angst en nieuwsgierigheid. Ze lijken iets te zoeken als waarheid: als er een teken komt, ga je op zoek naar de oorzaak. Zo zijn ze op tocht gegaan. Ze komen bij de Joden, en wat blijkt: de koning van de Joden, Herodes, blijkt al evenzeer van angst bezeten. ‘Ga een nauwkeurig onderzoek instellen…’ En goddank begrijpen ze dat deze Herodes eerst en vooral naar zichzelf kijkt en niet van zich afkijkt – zoals we dat in de wereld al te veel zien – we weten: als macht en hebzucht mensen bezighouden, dan zie je niet meer waar het om gaat.

Echt ‘zien’, echt kijken, lukt pas als je van je af-kijkt – en dat doen deze wijzen… en toen ze dan ook het kind zagen in de stal – met de ouders – toen wisten ze het wel – ze wisten wie ze zagen en ze pasten daar hun geschenken op aan: ze zagen een koningskind – en boden goud aan,

ze zagen God in dit kind, ze boden het wierook aan,

en ze zagen een mens die het niet gemakkelijk zou krijgen – ze offerden mirre, zalf waarmee je wonden verzorgt.

Op het moment dat zij, als wereldbewoners, met hun drie generaties en hun drie huidskleuren de stal binnenstappen, laat God zich zien aan de wereld – daarom heet het feest ook: openbaring van de Heer.

Hoe het zal gaan 2023? Niemand weet het, niemand ziet nog zo vèr, maar we weten wel dat, als wij God zoeken, God zich altijd opnieuw zal laten zien aan ons. En dat vertrouwen, daar kunnen we mee verder. Ik wens u van harte een zalig Nieuwjaar toe.

OVERWEGING DRIEKONINGEN – kleine vieringen – januari 2023

Och, zeggen we vaak: je waagt soms eens een gokje – en we zien dat juist rond kerst en de jaarwisseling ergens in Nederland dan toch de straatprijs, de postcodekanjer of de hoofdprijs valt van zoveel miljoen of zo…

En ook al zitten we er feitelijk misschien helemaal niet op te wachten, dan nog – stiekem kijken we wel even als we een lot hebben, al is het maar een kraskaartje… want je weet maar nooit. Je moet maar geluk hebben in je leven. Ik had nog nooit echt goed gekeken, maar tegenwoordig staan in veel winkels hele rekken met dit soort loten, kans- en kraskaartjes en ik zag er 1 met de naam ‘goudzoekers’– Nou: gekocht, gekrast, niets gewonnen natuurlijk!

Maar… het grappige is wel dat veel, heel veel mensen vaak denken bij zo’n actie: je weet maar nooit, ik geloof toch in geluk! Nu, twee weken na Kerst, met het beeld van de geboorte in Bethlehem nog op ons netvlies, proberen we te begrijpen wat de geboorte van dit Kind voor de wereld betekent – God gelooft in geluk voor mensen, daarom werd Hij geboren – maar we weten inmiddels anno 2023 dat veel mensen het verhaal prachtig vinden maar nauwelijks meer geloven in de betekenis ervan – we vieren kerstmis, we geven veel geld uit, en straks ruimen we de boom en de stal weer op en alles bleef zoals het was.

Tegelijkertijd – zien we op dit feest van Driekoningen dat God zich openbaart aan reizigers, magiërs, aan wijzen uit het oosten die met kamelen, goud en wierook – van oost naar west trokken langs de handelsroute en wel degelijk naar tekens keken, naar de sterren, naar de hemel, naar de natuur. Oosterse mensen hebben méér met tekens aan de hemel als wij. Ook dat waren goudzoekers, gelukzoekers, net als wij.  En misschien zijn gelovigen dat altijd wel: we zijn mensen die denken: ‘je weet maar nooit’…. We krassen wat af, we kopen loten voor van alles en nog wat en durven best een gokje met kleine kans te wagen.

Daarom dat dit verhaal van de wijzen ons ook wel aanspreekt: het vertelt over onze eigen zoektocht naar de juiste ster, die ons kan brengen waar we graag willen zijn. De ster die voortdurend van uitzicht en aanschijn verandert.

Is het niet zo dat we, diep in ons hart, altijd zoeken naar de juiste ster, de juiste richting in ons denken, in ons leven: van studie en werk, tot de juiste partner, het juiste huis …naar altijd dat beetje extra, dat beetje geluk? Is het niet zo dat we dat nooit echt opgeven?

Ook dat heeft met ‘geloof’ te maken – als je dat hokje openkrast, wie weet?

In de eerste lezing beschrijft Jesaja hoe het licht over Jeruzalem schijnt, hoe de zon over haar opgaat en hoe haar glans schijnt in de duisternis, die de aarde en de volkeren bedekt. In de ogen van Mattheüs is Jeruzalem een duistere stad vol arrogantie en macht, vol geld en ongeloof en zelfoverschatting, een stad met de onwil om met God in zee te gaan. Dat is wat we herkennen: Wanneer de glans van geld mensen meer aantrekt dan het licht van God, dan de echte sterren aan de hemel, dan zit je er altijd naast. Dan kras je voor niets en gaat ook het geluk aan je voorbij. Maar Jeruzalem stónd op – zag naar het licht en dacht: je weet maar nooit.  

Het verhaal van de wijzen, van Casper, Melchior en Balthasar, heeft veel symboliek in zich – het zegt alles over de menselijke zoektocht – ook zij dachten: je weet maar nooit … dit Jezus-verhaal spreidt haar glans over de wereld heen – het gaat over ons, hier en nu: de drie sympathieke mannen hebben huidskleuren van de toen bekende werelddelen: de blanke vertegenwoordigt Europa, de getinte de oosterse Aziatische landen, de donkere het Afrikaanse continent. Ze vertegenwoordigen de drie leef-tijden, drie generaties: jong, middelbaar, oud- èn met hun cadeaus laten ze zien dat het leven meer géven is dan ontvangen: ze laten zien wie Jezus voor hen is: de wierook van het geloof, de mirre van de hoop, het goud van de liefde:

Geloof, hoop en liefde, daarin ontmoeten God en mens elkaar – meer hoeft niet – meer te krassen is er niet. Met deze Godsontmoeting kunnen we er weer een heel kalenderjaar tegen.  Amen.