Lees hier de overweging van 29 oktober 2023
PREEK 30e ZONDAG DOOR HET JAAR A
Exodus 22, 20-26; 1 Thessalonicenzen 1,5c-10; Mattheüs 22,34-40
Getallen, getallen, getallen…ze vliegen ons om de oren deze dagen… van het aantal gepeilde zetels voor de verkiezingen volgende maand tot het aantal bombardementen en geschatte slachtoffers… vandaag gaan we back to basic…terug naar waar het echt om gaat…
1 en 1 is twee… we leerden het misschien al vóór we naar school gingen, maar zeker al in groep 1, op de kleuterschool of in de ‘eerste klas’, als we wat ouder zijn, maar als er iets duidelijk wordt vandaag in de lezingen, als we die teksten van de Bijbel leggen op de wereld van vandaag, dan is dat de conclusie… en het is duidelijk dat ons wordt geleerd vooral te denken in ‘twee’ – nooit in ‘één’.
En al wat we meemaken, zelf, maar ook in de wereld: de kunst is om met twee in vrede te leven.
Vandaag een kort evangelie met een heel duidelijk woord: twee zinnen die precies vertellen wat echt belangrijk is: de twee geboden: ‘God liefhebben (met je hart, je ziel, je verstand) èn je naaste als jezelf’ – ook hier: het getal twee: niet alleen verticaal naar God maar ook horizontaal naar je medemens – en het is een kruispunt van twee lijnen – en precies daarin vinden we de mens Jezus terug die ons vandaag woorden en gedachten aanreikt om mee verder te kunnen: het kruis van Jezus… we kunnen niet leven met maar 1 lijn…duidelijk!
In onze evangelietekst wordt Jezus zelf onder druk gezet door Farizeeën en Sadduceeën – mensen die geen verkeerde dingen deden maar wel heel anders tegen naastenliefde en tegen God aankeken als hij. Natuurlijk is Jezus zelf als Joodse jongen opgegroeid met de Thora: het verbondsboek, dat nogal wat wetten telt: 248 geboden en 365 verboden. In totaal dus 613 wetten die nageleefd worden. Jezus vat ze samen tot twee ‘Je zult de Heer uw God beminnen met geheel je hart, met geheel je ziel en geheel je verstand. En het tweede is daaraan gelijkwaardig: Je zult je naaste beminnen als jezelf.’
Nee, voor Jezus is dit dubbele gebod, zijn ál die geboden niet bedoeld als opgeheven vingertjes, als machtswoorden maar juist als een dubbel vrijheidswoord, geen ballast maar adem, leeftocht. God en je naaste liefhebben
Liefhebben is wel een dingetje… Wat is liefhebben eigenlijk? Het is geen actie die je even onderneemt naar een ander toe. Je kan iemand een paar uurtjes of een paar dagen liefhebben. Dit tweede gebod omvat dus alles: Je naaste liefhebben als jezelf… en dan dus ook de vreemdeling net als jezelf. Dat is een moeilijke opgave, in elke cultuur. Want de vreemdeling is altijd anders, ondoorgrondelijk en daardoor soms bedreigend. En hem of haar liefhebben betekent: je realiseren dat ook jij óók voor hem of haar een vreemdeling bent. Het bijzondere van Jezus is dat hij niet alleen zégt wat de kern van ons leven is, maar er ook aan doet. Hij kiest bewust voor de arme, de weduwe, de zieke en de vreemdeling. Precies daardoor sterft Hij als een slaaf aan het kruis – en juist in dat kruis komen die twee lijnen weer bij elkaar: God en mensen… de kunst is om onze liefde voor God én onze liefde voor de naaste bij elkaar te krijgen: daarin krijgt ons leven nieuw perspectief… Daarin ontdekken we dat ons leven niet om onszelf – als één – draait maar om God èn mens – God die vóór alles om mensen geeft, die áltijd denkt in twee.
Nee, ik hoef u niet te vertellen dat dit niet meer vanzelfsprekend is in onze dagen…De mensen zijn niet alleen veel individualistischer en egocentrischer gaan denken, ze zijn ook nog vaak God onderweg kwijtgeraakt. Daar spreekt het boek Exodus, de eerste lezing, heel duidelijk over…
Mensenkind…. Je bent deel van een samen-leving, van twee of méér en als dus
een arme, een behoeftige, een weduwe, een wees schreeuwt om hulp, maar nergens gehoor vindt en dan als laatste uitweg zich tot God keert om steun, klaagt deze daarmee in feite de samenleving aan. Dan zijn we gereduceerd van twee lijnen naar één lijn. En ook het vervolg bij Exodus is daarin belangrijk: Geen rente vragen over een geleend bedrag is een groot ideaal – evengoed als je iemand iets leent, vraag het niet meteen terug… denk niet aan één maar aan twee- jij én die ander. Leef en lijd mee, als je kunt….
En ja… het lijkt wel of deze tekst uit de 1e lezing zo uit Ter Apel komt: Vreemdelingen hier in Nederland komen overal vandaan. Sommigen vanwege studie, anderen omdat er oorlog of geen werk was. De Joodse Talmoed zegt: “er zijn eigenlijk geen vreemdelingen, er zijn alleen mensen die we nog nooit echt ontmoet hebben”. Paulus zegt het hetzelfde, ook in onze tweede lezing: mensenkind, wees niet altijd gericht op je eigen heil. Wees navolgers van Jezus en probeer ook zelf een voorbeeld te zijn. Wees Gods handen naar de ander toe… en ja, het is geen toeval, je hebt niet één hand, je hebt er twee. Gelukkig maar… Amen.