Lees hier de overweging van 24 september 2023!

PREEK  STARTZONDAG  HEILIGE NORBERTUSPAROCHIE

Veendam, 24 september 2023

“Bestaanszekerheid” – dat was het woord van de week, waar deze week niet alleen alle kabinetsplannen en verkiezingsprogramma’s mee werden verkocht, maar ook het woord dat iedereen herkent als het gaat om de dure boodschappen en het leven van elke dag. Rondkomen, genoeg hebben voor een gewoon goed leven en de rekeningen kunnen betalen – dat is wat elke burger wil, met daarbij het vertrouwen dat er voor elke dag voldoende is, het liefst voor elke mens op aarde.

De toespraken en de pleidooien deze week bij de Algemene Beschouwingen in Den Haag deden me denken aan de spreuk die wij dit jaar kozen als thema voor STARTZONDAG: ‘Haal alles eruit’ – en we kennen daarbij dit beeld vast wel allemaal: “Een fles met een flessenschraper” – of de beroemde weckpot op de afbeelding in onze boekjes en de Rots & Bron: Eruit halen wat erin zit.

Nu klimaatverandering inmiddels al onze aandacht vraagt, zeggen we in reclames steeds vaker: ‘weggooien kan altijd nog’ en ‘verspillen is geen optie’, m.a.w. kruimeltjes zijn ook brood en het laatste likje in de fles is ook eten. We hebben inmiddels 50 jaar later de aarde en de zee flink leeg-gehaald, uit de fles en de weckpot gehaald – en we zijn er beter van geworden, maar ook wel heel royaal mee omgesprongen in ons rijke westen.

Je zou zeggen: hier op aarde hoeft niemand meer arm te zijn, komt niemand tekort! Onze flessen zijn vol….Maar… we weten beter.

De ‘bestaanszekerheid’ staat wel degelijk onder druk en voor een grote groep mensen, zeker wereldwijd zijn de flessen en weckflessen leeg-geschraapt, niets meer uit te halen. Is dat eerlijk? Is dat rechtvaardig? iemand tekort gedaan? Natuurlijk zijn dat legitieme vragen, en sowieso over rechtvaardigheid en barmhartigheid kunnen we wel een debat voeren. Zeker met het evangelie van deze zondag ernaast…  Misschien is dát ook wel het doel van de lezingen: om ons met andere ogen naar de werkelijkheid te laten kijken. Immers, de profeet Jesaja zei het heel treffend: “Uw gedachten, God, zijn niet mijn gedachten, mijn wegen niet Uw wegen”. De parabel van de arbeiders van het laatste uur, het evangelie, lijkt voor ons, die vaak in arbeidsverhoudingen en loononderhandelingen denken, hèt voorbeeld van scheve betaling en onrechtvaardige verdeling. Alsof, wie het laatst komt, misschien nog het meeste van het toetje krijgt en degene die het eerst was, er karig vanaf komt….  Toch vertelt deze gelijkenis ons iets waar we ook als kerken in deze tijd iets aan kunnen hebben: Immers: de verloning van de landeigenaar is gebaseerd op een oude Joodse wet uit het Bijbelboek Leviticus, Namelijk: “dat een mens zijn naaste niet mag uitbuiten en in niets tekort mag doen – dat een dagloner elke dag moet ontvangen wat hij nodig heeft om precies één dag van te leven.”   (Lev.19.13)

Nergens staat in die wet hoeveel uur hij daarvoor gewerkt moet hebben, hij moet gewoon leven. Hij moet gewoon kunnen eten, al of niet met een partner en gezin. De baas mag een werknemer dus nóóit daarin tekortdoen. Elke mens moet de pannen, de flessen kunnen uitlikken en dan voldoende hebben.

We hebben gehoord hoe deze landeigenaar, die in deze parabel stáát voor God, hoe Hij bij uitbetaling de laatsten evenveel betaalt als die van het 1^e  uur. Hij deelt één denarie uit, het afgesproken dagloon. Het is precies dezelfde fles yoghurt, vla of melk die nodig is om in leven te blijven. In het koninkrijk van God is dát belangrijk: dat God rechtvaardig is naar wat Hij heeft afgesproken en barmhartig is naar wie het nodig hebben.

En dát is ook wat we geloven van God: dat Hij rechtvaardig is én barmhartig… voor God zijn beurten niet belangrijk… iedereen, echt iedereen zou in leven moeten kunnen blijven…. God heeft iedereen even lief. Het Koninkrijk van God kent geen eerste- en tweederangs-burgers. Het gaat mis als de eersten denken dat ze bij God op de eerste rang zitten; en menen dat ze daar recht op te hebben… Gods gedachten zijn anders… Gods wijngaard is een tuin van liefde, vrede en vreugde, waarin iedereen gelijk is en iedereen hetzelfde loon krijgt, ook zij die minder lang gewerkt en minder gepresteerd hebben, want voor God zijn alle mensen, alle rassen, alle standen gelijk, of je nu in het drukste centrum van Hoogezand-Sappemeer woont of ver buiten Boven-Pekela… íédereen kan werken in Gods wijngaard.

Natuurlijk wordt dit verhaal vaak uitgelegd als: die laatsten hebben mooi uitgeslapen en niets gedaan, die hebben zoveel niet verdiend… maar wie zegt waarom ze niet eerder zijn gevraagd door een landeigenaar? Misschien zijn ze minder gezond of afgekeurd, misschien waren ze ontslagen of snakten ze naar nieuw werk… Misschien zijn het mensen zonder diploma of met een beperking? Misschien hadden ze de pech dat ze door niemand eerder zijn opgehaald om te werken, misschien hadden ze geen vervoer…  Wie weet? Juist zij weten vaak wat het is als de flessen léég zijn…Maar léven moet iedereen…. En Gods liefde is ook voor iedereen. En ja… Misschien is dát wel de diepste betekenis van de teksten vandaag: God helpt iedereen het beste uit zichzelf te halen… met weinig of veel beloning, altijd kijken wat erin zit, waarin je goed en groots bent, waarin je een kleine bijdrage kunt leveren aan Kerk, wereld, aan de medemens. Als wij als kerk in deze tijd, als Norbertusparochie, ook maar een klein beetje op dat rijk van God willen lijken, dan is dát de voorwaarde: ‘elkaar gunnen’, zoals God óns het leven gunt, zo gunt Hij ieder van ons voldoende voor elke dag van ons bestaan – en Hij geeft ons die flessenrager in de hand! Bestaanszekerheid is bij mensen en in de wereld lang niet meer vanzelfsprekend, bij God wel! En ja, misschien is het zélfs wel zo dat zónder die werkers van het laatste uur, het werk in de wijngaard nooit afgekomen was – dat ook in óns land de Oekraïners en de statushouders, de mensen die nog maar pas zich bij ons als kerk aansloten én degenen die al 50 jaar vrijwilligerswerk doen en nog nooit een woord van dank kregen, dat zij állen pas gezien en gewaardeerd worden als wij als kerk klein beetje gaan lijken op dat Koninkrijk van God. Hoe kostbaar is het dat wij allen, al is het maar even, werken in de Wijngaard van de Heer! En wát of hoeláng we iets doen voor de Heer en voor elkaar, is niet belangrijk: we zijn samen Kerk om de wereld te verbeteren, om die gerechtigheid en die barmhartigheid van Jezus samen te laten gaan in ons bestaan. En nee, dat is niet moeilijk, we gaan, onder welk kerkdak ook, in alle beperktheid van onze parochie hier, echt alles eruit halen wat erin zit, om samen kerk te zijn en kerk te blijven in de tijd die komt.

Wij wensen u veel zegen en vooral bestaanszekerheid toe! Amen.