Lees hier de overweging van 2 juli 2023

Preek 13^e zondag door het jaar A – 1-2 juli 2023 Delfzijl, Stedum, Kloosterburen

2 Koningen 4, 8-11.14-16a; Romeinen 6, 3-4.8-11; Mattheüs 10, 37-42 Het stokje doorgeven

De julimaand is begonnen – en het woord ‘vakantie’ gaat volop rond, sommigen zijn alweer terug – de herexamens afgerond, de uitslag nog en dan gaat ons land en misschien wel het grootste deel van Europa massaal in de ruststand – behalve dan de mensen die het qua werk van het seizoen moeten hebben. Maar massaal worden stokjes overgedragen… op het werk vervangen we elkaar, we zorgen voor elkaars post en planten, soms zelfs voor elkaars kinderen of oude ouders. “Doorgeven en overdragen”… dat is het.

En bijna altijd met gesloten beurs: dat doe je gewoon.

Natuurlijk: winkels, zieken- en zorghuizen en kerken blijven open en het leven gaat door, maar toch… als mensen zich gaan verplaatsen, al is het met de fiets of de trein voor een dagje, wordt het leven en de wereld anders.

Het betekent ook dat we anders naar elkaar kijken en dat we even afstand nemen van werk en soms ook van familie, van verplichtingen naar sport en cultuur, naar onderwijs en verenigingsleven – en zo’n stokjes-overdracht is ook een bevrijding-voor-even. In onze hoofden vindt een proces plaats van even terugtrekken, zoals het vroegere woord ‘retraite’ veel mensen goed doet.

Waar eerst en vooral de zomertijd heel zinvol voor is, is om na te denken: wat was er allemaal dit jaar? Waar sta ik of waar ben ik in mijn leven?

Wie zijn er allemaal om me heen en hoe kijk ik naar de dingen??

Wat heb ik ontvangen, wat kon ik geven? Wij zeggen wel eens: is het werkjaar er vooral om te ‘geven’ van je energie, je kennis, je inzet en het invullen van je plichten, de zomer is in onze cultuur juist om te ontvangen: rust, tijd, zon, gastvrijheid, aandacht en veel meer.

Daarom passen de schriftlezingen vandaag misschien wel precies in de sfeer van dit eerste juli -weekend: Immers: in het tweede boek Koningen is vandaag niet de profeet Elisa, maar de welgestelde vrouw de hoofdfiguur in het verhaal. Zij is belangeloos gastvrij voor Elisa & zijn dienaar en zorgt niet alleen voor hun eten laat zelfs een logeerkamer voor hen bouwen. Zij herkent in Elisa een man van God: Door hem een gastvrije plek in haar huis te geven, verleent zij gastvrijheid aan God zelf: God neemt bij haar zijn intrek. En gastvrijheid is voor haar vanzelfsprekend: ze verwacht niets terug. Toch wil Elisa iets terugdoen. Omdat zij geen zoon heeft en dat haar man oud is, belooft hij dat zij volgend jaar een zoon aan haar hart zal drukken, want voor God is niets onmogelijk. Zo is er weer toekomst voor haar en haar man.

Geven en ontvangen… in onze tijd niet zo vanzelfsprekend en eenvoudig als het klinkt. Als we soms zomaar dat stokje in handen krijgen, ontvangen dus, is dat om er iets mee te geven… Zo lezen we ook het einde van de zendingsrede van Jezus bij Mattheüs als Jezus met die: Durf het aan je leven te verliezen om het te winnen. Jezus zelf heeft zijn leven gegeven. Hij zegt: ”Wees gelukkig, niet door alleen maar te ontvangen, maar door te delen. Natuurlijk, ieder die een stokje van iemand overnam in vrijwilligerswerk, in kerk, maatschappij, sport of wat dan ook, die snapt dat het zo werkt.

Wanneer Jezus zijn leerlingen zendt, nemen ze het stokje over en maken ze er wat van. Wij kregen, zoveel eeuwen later, ook dat stokje aangereikt, veelal van onze ouders, soms van anderen, maar het is duidelijk dat het anno 2023 niet meevalt om het stokje van christen-zijn over te dragen. Niet alleen heeft iedereen het druk en dus minder tijd voor God en kerk, maar velen zien ook de keuze voor deelname aan de zending van Jezus, niet meer als zinvol. Het hele patroon geven-ontvangen is veranderd. Als we zeggen: geef je medemens minstens een beker koud water, is soms het antwoord: dat kan ie toch ook zelf pakken? Hoeveel te méér dan de gedachte dat je keuze vóór God ook wel eens bóven de verbondenheid met je ouders of familie zou kunnen staan, zoals Jezus suggereert… Toch maakt Jezus geen tegenstelling tussen God en familie. Hij wijst op het echte liefhebben. Jezus houdt het vierde gebod ‘eer je vader en je moeder’ vast, maar wijst erop dat buiten de beslotenheid van familie, er een andere lijn is die leidt naar God. Christen worden, zijn en blijven is een heel persoonlijke keuze. Het is het stokje aanpakken dat je wordt aangereikt, het ontvangen, om vervolgens te geven aan wie je maar tegenkomt. Natuurlijk hoort daar ook gastvrijheid bij: respect voor ieder ander.  

Dit weekend, 1 en 2 juli, staat in het teken van Keti Koti, de afschaffing van de slavernij, 150 jaar geleden. En we weten dat generaties ook dat kwalijke stokje doorgaven en mensen onbarmhartig voor zich lieten werken en nauwelijks betaalden, we weten het – en nóg… mensenhandel is nog steeds niet voorbij. Ook christenen waren niet onschuldig. Goddank is er excuus gemaakt en spijt betuigd. We willen daarmee niet alleen maar terugzien maar ook vooruit.

De kunst is, zeker ook in onze tijd, anno 2023, om die zending als christen te ontvangen: het stokje aanpakken en Jezus weg kiezen boven andere wegen. Immers: Jezus is wel onze trainer, onze bedrijfsleider, onze leraar – Hij gaat ons voor om zijn weg van liefde, vrede, geluk te gaan. Dat is de weg van de naastenliefde, van méér geven dan ontvangen, al is het maar een beetje koud water of een gastvrije ontvangst. Het is juli, de zomertijd is begonnen: hopelijk tijd genoeg om het uitgebreid in praktijk te brengen. Amen.