Lees hier de overweging van 19 november 2023

Preek 33e zondag door het jaar A – 18-19 november 2023
Spreuken 31, 10-13.19-0.30-31; 1 Tessalonicenzen 5, 1-6; Mattheüs 25, 14-30 stempas

Het lijken wel een beetje de verkiezingsdebatten – dat evangelie van deze dag!
Er wordt met veel geld gestrooid en iedereen denkt dat ie wel weet wat ie ermee kan doen en wat prioriteit heeft…
De bekende parabel van de talenten zet ons altijd aan het denken…
Misschien eerst goed om te weten hoeveel een talent inhoudt. In het oude Griekenland was dit een kostbaar blok goud of zilver van ongeveer 25 kilo. Later werd het een al even belangrijk betaalmiddel, dat neerkwam op 6000 denariën. Als je weet dat één denarie het normale dagloon van een arbeider was, weet je ook dat een talent dus neerkwam op 6000 arbeidsdagen, dus het loon van ongeveer twintig jaar. En zo zien we dat die derde dienaar uit de parabel zich helemaal niet beledigd of benadeeld hoeft te voelen, want hij kreeg een heel groot pak geld. Hoe doet hij het? Hij klaagt niet, maar hij doet ook niets met zijn talent, integendeel, hij begraaft het in een put.
En dat is een keuze… Dat woord ligt diep verscholen onder de lezingen van deze zondag: kiezen… dat klinkt ons vervolgens bekend in de oren – wie 18 is en bij dit land hoort, heeft deze dagen een stempas in huis om te kiezen.
Dat heeft die derde dienaar gedaan: gekozen!
Uit de reactie van de heer kunnen we afleiden dat die daar niet blij mee is. En zo laat de parabel ons zien wat de uitdagingen van het leven zijn, als we geloven dat het God is die de talenten uitdeelt. Het is dus niet belangrijk HOEVEEL talenten je krijgt, maar hoe je keuzes maakt om er iets mee te doen.
Sterker nog: het minste wat je er ermee kan doen, is ze op de bank plaatsen…
Dat is ook een keuze.
Met deze gelijkenis verwijst Jezus naar een wereld die ontstaat wanneer er niet gewerkt wordt aan Gods Koninkrijk van liefde, vrede, en vreugde. Dan ontstaat waar het evangelie mee eindigt: de duisternis van haat en oorlog, van geween, gehuil van zwakke, onderdrukte mensen, van tandengeknars van mensen en kinderen die geen keus hebben, die worden uitgebuit en omgebracht.
Elke dag worden we geconfronteerd met beelden van landen waar dit gebeurt en waar mensen op de vlucht slaan voor de ellende die ontstaat als leiders ervoor kiezen hun talenten alleen voor zichzelf te gebruiken.
Misschien beseffen we nauwelijks hoe deze stempas stáát voor hoe vrij we zijn, hoezeer we eigen keuzes kunnen maken. Talenten, mogelijkheden te over…

In 2016 heeft paus Franciscus de voorlaatste zondag van het kerkelijk jaar bijzondere aandacht gevraagd voor de armen: Werelddag van de armen. ‘Kijk niet weg van de armen’, zegt hij in dat verband. Het klinkt bijna als veel partijprogramma’s waarop we woensdag kunnen stemmen… Dit precies de boodschap die Jezus vandaag overbrengt in de talenten-parabel: Hij zegt: ‘Gebruik de talenten die je van God hebt gekregen: dan bouw je mee aan Gods Koninkrijk van vrede en heb je automatisch aandacht voor je medemensen, of die nu arm zijn of rijk, oud of jong, man of vrouw. En zeg niet dat je geen talenten hebt omdat je oud of ziek aof nog iets anders bent. Iedereen beschikt over een stempas, een rood potlood.
Die man met dat éne talent was bang… en angst is geen goede raadgever. Het talent wordt hem afgenomen hij wordt uitgesloten van alles wat toekomst heet. Niet kiezen betekent ook: niets aanleveren voor wie iets nodig heeft… daar begint de armoede van de naaste. Zo zijn veel oorlogen begonnen.
In de eerste lezing, het ‘loflied op de sterke vrouw’, uit het boek Spreuken, beschrijft de dichter de kwaliteiten van deze vrouw: zij is geliefd en heeft succes, niet omdat ze zóveel zo goed kan, maar vanwege haar houding van ontzag voor God, haar inzet voor haar gezin en haar opstelling tegenover de medemens, zelfs tegenover de noodlijdende. Zij maakt een keuze.
Het gaat in het leven nooit om veel of weinig talenten, maar hoe ze gebruiken. Het gaat om trouw aan wie of wat je is toevertrouwd.
Toch lijkt ‘t vreemd dat die derde dienaar, die toch niets verkeerd gedaan of verkwist heeft, gestraft wordt. Waarom? Vooral om zijn gebrek aan vertrouwen. Hij weigert om Gods medewerker te zijn en zo loopt hij veel mis.
Nee, natuurlijk is het niet aan mij, of wie ook, om te zeggen dat u naar de stembus moet, ieder maakt eigen keuzes. Maar met Jezus als inspiratiebron, die zelf koos armen en zieken, voor bedelaars en behoeftigen, is kiezen uiteindelijk niet zo moeilijk. Amen.