Lees hier de Overweging van 15 mei 2022

OVERWEGING 5^e zondag van Pasen C 14-15 mei 2022

ZONDAG OOSTERSE KERKEN

Handelingen 14, 21-27; Openbaring 21, 1-5a; Johannes 13, 31-33a.34-35

Inleiding

In de Rk traditie wordt deze 4ezondag na Pasen, de 5^e zondag van Pasen,  ‘de zondag van de Oosterse kerken’ genoemd. U ziet hier een icoon.

De Oosters-orthodoxe Kerk kent geen beelden zoals wij, maar leert dat door een icoon de gelovige in verbinding treedt met God en de heiligen. In die traditie bidt een gelovige tot een heilige en vereert deze door het slaan van een kruis bij diens icoon, en het maken van buigingen en door de icoon eventueel te kussen. In de kerk zetten de gelovigen een kaars bij de icoon .

Iconen worden ook wel vensters op de eeuwigheid genoemd, omdat zij een stukje van de Hemel, een stuk van Gods Koninkrijk laten zien..

In iconen kijkt de hemel ons aan, wordt wel eens gezegd.

Over heiligen gesproken: dit weekend wordt pater Titus Brandsma heilig verklaard – samen met nog een aantal anderen.

In deze icoon verbinden wij ons met de oosterse christenen, in het bijzonder met de Oekraïners– en bidden we – met oog op Titus Brandsma en zovelen die deze dagen door oorlog omkomen – om vrede op aarde.

Overweging    icoon

Ik, Johannes, zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde – woorden die ons deze dagen, misschien wel méér dan ooit, triggeren, omdat de beelden uit de kranten en de nieuwsberichten een aarde laten zien waar mensen nietsontziend straten en steden stuk schieten, vluchtelingen op straat slapen en een mensenleven niets meer waard lijkt.

‘Lijkt’ – zeg ik met nadruk, want gelukkig weten we beter, maar toch…

Als we met de apostel Johannes mee-mijmeren vandaag, de tweede lezing, Johannes die vanwege de christenvervolgingen gevlucht is naar het eiland Patmos, zoals het laatste Bijbelboek, de Apocalyps, beschrijft, dan zien we hoe het werkt als er veel ellende op je afkomt – als je in de chaos geen perspectieven meer hebt – dan is het goed, zinvol, om te dromen van hierná, van andere tijden:

Ik, Johannes, zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.

Als we zien wat mensen met geweld kunnen verwoesten, maar ook als we zien wat door droogte, storm en wateroverlast verwoest kan worden, dan krijg je vanzelf visioenen van andere tijden. Het voelt bijna een beetje als “straks als de ellende voorbij is en de chaos is hersteld” …of nog wat dichterbij: als je zelf midden in een verbouwing zit thuis of voor een verhuizing staat, of, zoals in hier in de provincie door aardbevingen en herstel- en versterkingsoperaties hele straten eruit liggen, huizen en wijken afgebroken zijn, als je huis en haard moet verlaten – als je dat meemaakt, ga je ook mijmeren over hoe het straks zal zijn als alles weer goed is. Mensen die vlak voor een pittige operatie staan, zeggen datzelfde ook. Straks is alles weer goed. Dat is de droom van Johannes, dat is ook precies waar Paulus en Barnabas mee op reis gingen… De eerste lezing, het boek Handelingen vd apostelen – verhaalt het: ooit wordt kwaad overwonnen –uiteindelijk is het leven is sterker dan de dood. Dat was ook hun vertrouwen: wat mij of ons ook ooit overkomt, God blijft trouw, aan zijn schepping, aan zijn verbond, aan mensen. “Hij zal bij hen wonen – zij zullen zijn volk zijn en Hij, God met hen, zal hun God zijn” – Tranen en dood zullen voorbij zijn.”

Deze droom, dit slotvisioen in de Bijbel, schildert een nieuwe samenleving van herboren mensen die veel meemaakten maar uiteindelijk ervaren wat zij ten diepste zijn: kinderen, mensen, van God.

In die toekomstdroom staan dus juist ‘mensen’ centraal – zonder mensen geen God, zonder God geen mensen. Elk mensenleven is voor God heel kostbaar.

Daarom schildert een icoon-schilder ook altijd mensen – in een speciale techniek werkt de ‘icoonschrijver’ van donker naar licht, met verschillende dunne lagen over elkaar, veel goud, als teken van een gouden toekomst, zo laat de schilder een mens, een heilige, aan ons zien. Het is dus geen portret van de heilige, maar het ís de heilige zelf. De heilige kijkt óns als het ware even vanuit Gods eeuwigheid, aan. Alsof God tegen ons zegt: mensenkind, Ik ben met je.

In deze tijd na Pasen brengt het Johannesevangelie steeds een deel van Jezus’ diepzinnige afscheidswoorden. En als je afscheid neemt – en dat doet Jezus – zijn hemelvaart is aanstaande – Hij zegt ‘nog maar kort zal ik bij je zijn’ – als je afscheid neemt, zeg je alleen nog belangrijke dingen– en dat doet Jezus: “Heb elkaar lief – je bent mijn leerlingen, je staat in mijn voetspoor, als je de liefde onder elkaar bewaart.”

Zo kijken we vandaag ook naar het leven van Titus Brandsma – deze jongeman uit een echt Fries katholiek boerengeslacht – in 1881 geboren – kon goed leren en komt eerst bij paters Franciscanen op school, treedt later in bij Karmelieten in Nijmegen en geeft als docent/rector aan de katholieke Universiteit Nijmegen filosofie en mystiek. Hij voelde goed aan dat, als je iets van Jezus boodschap aan de wereld wilt meedelen – die boodschap van liefde – dan moet je schrijven. Zo deed hij veel voor de journalisten in Nederland. Natuurlijk verzette hij zich tegen het liefdeloze Nazi-regime: het kwam hem duur te staan. In 1942 werd hij gearresteerd en naar het concentratiekamp Dachau vervoerd. Op de ziekenboeg van het kamp, bracht een arts hem om het leven met een dodelijke injectie.

Titus Brandsma – een duidelijke icoon van verzet tegen onrecht, een echte pleitbezorger voor mensenliefde. Hij wordt heilig verklaard vandaag.

Ontelbare portretten van hem gaan de wereld rond dit jaar. Maar het gaat niet om het portret maar om de vraag: Hoe worden mensen heilig?

Het antwoord horen we: Door te geloven in de nieuwe stad, waarvan God de bouwer is en door als mens ín te gaan op dat gebod van liefde van Jezus.

De onderlinge liefde is een belangrijke bouwsteen voor die nieuwe stad, die nieuwe wereld waar Johannes over droomde, die nieuwe hemel en die nieuwe aarde, die droom waar Paulus mee rondreisde – dat is de wereld waarin gevluchte mensen geloven – die stad die iets laat zien van hoe wij de toekomst zouden willen voor onze kinderen, hoe wij een nieuw opgebouwd Kiev of Charkov of Syrië of Europa zouden willen. Voor God is elke mens een ‘icoon’ – een beeld van Hemzelf – even kostbaar, Hem even lief. Amen.