Lees hier de overweging van 15 januari 2023

OVERWEGING 2^E Zondag door het jaar A – 13-14-15 januari 2023

Jesaja 49, 3.5-6; Johannes 1,29-34

“Zie het Lam Gods” – voor ons zo’n vertrouwd zinnetje in de liturgie – voor koorzangers zo’n bekend vast gezang, maar… niet altijd denken we als gelovigen na over de echte betekenis. Vandaag horen we Sint Jan de Doper het zeggen over Jezus. En nee, het is geen verrassing dat Johannes de Doper dat beeld gebruikt van het lam om Jezus aan te duiden. Johannes de Doper wordt ook vaak afgebeeld met het lam in zijn handen. En in dit vierde evangelie vandaag stelt Johannes de Doper aan zijn volgelingen Jezus voor als ‘het lam dat de zonden van de wereld wegneemt’.

Zeker, ik denk dat voor theologen en mensen die hun hele leven met de Bijbel bezig zijn, dit allemaal heel vertrouwd klinkt. Maar als je er als ‘gewone gelovige’ (wat is dat?) over nadenkt, is het eigenlijk een hele vreemde titel die Johannes aan Jezus toedicht… een lam… die dan ook nog alle kwaad en zonde van de wereld wegneemt… alsof zo’n zacht lief beestje dat zou kunnen dragen!

We horen de stem van Johannes de Doper, die als Joodse jongen Jesaja had gelezen en in Jezus iets herkende van de beschrijving van de lijdende dienstknecht van de Heer: het schaap dat naar de slachtbank wordt geleid – de zondebok die het kwaad van de wereld de woestijn indroeg…vanuit het Oude Testament kan Johannes dit beeld wel herkennen in het leven van Jezus, die hij, Johannes, zelf heeft gedoopt. En ja, die doop -zo hoorden we – is een moment dat hem, Johannes, diep heeft geraakt. Hij wist dat deze Jezus Zoon van God is – en dat we veel van Hem zouden kunnen verwachten. Hij wist het.

En ja, Johannes de evangelist beschrijft Jezus’ lijden aan het kruis uitgebreider dan wie ook – en Hij noemt Jezus meermalen het ‘onschuldig lam’. En we weten het zelf wel: je kunt voor alle dieren van de wereld bang zijn, maar voor een lam, nee, nooit. Het dartelt en springt, het straalt rust en vrede en onschuld uit. Het raakt ons wanneer een lammetje wordt mishandeld, gebonden, gedood en geslachtofferd. Zo voelen we dat ook met het oog op het kruis: Christus het onschuldig lam. 

Als we iets, na de vieringen van Kerstmis en Driekoningen, leren is dat nu Jezus pas echt ‘geopenbaard’ wordt aan de wereld… niet als de stoere bink, de held, de harde roeper naar wie je wel moest luisteren, juist niet. Als we in die cultuur iets van het lam kunnen zeggen, dan is het wel dat het lam andere dieren tot voedsel dient; Bovendien was het in het Oude Testament één van de meest gebruikte offerdieren. Daarom is het beeld dat Jezus wordt overgeleverd aan de handen van zondaars, goed te vergelijken met het lam dat wordt geofferd. Maar als we diep graven in ons geloof, dan begrijpen we goed dat God geen offers van dieren wil, en ook geen mensenoffers. Maar we weten hoe het is gegaan. De vrienden van Jezus zagen hem door zijn dood en verrijzenis heen als het nieuwe paaslam. “Ons paaslam Christus is geslacht” en in alle christelijke kerken en culturen is dit de basis van ons geloof. In de liturgie van de eucharistie zeggen en zingen we het altijd: ‘zie het Lam Gods…dat de zonden wegneemt. In de onschuld, in de offerbereidheid van Jezus, schuilt iets dat ons aanspreekt. Natuurlijk is de tijd van ‘grote offers brengen’ voorbij – en natuurlijk willen we ook niet meer dat dit geloofspunt ons verdeelt als christelijke kerken. Integendeel… als a.s. weekend de gebedsweek voor de eenheid van de christenen begint, is het motto, heel bewust: Doe goed, zoek recht… met andere woorden: er worden al genoeg mensen onnodig geofferd – van Iran tot Oekraïne, van Afghanistan tot Myanmar en sommige Afrikaanse landen. Juist in het begrijpen dat één voor allen is gestorven, kunnen we verdragen dat die zonden van de wereld weg zijn, als we doen wat Hij deed: Als liefde, vrede, nederigheid en zachtmoedigheid onze lijfspreuk zijn zoals ze dat waren voor Jezus, dan zijn die zonden van de wereld niet meer aan de orde.

We hebben dit afgelopen jaar veel bruut geweld gezien, wereldwijd. In Oekraïne is het nooit gestopt. En zeker tegen de achtergrond van verdeeldheid, van onrecht, ongelijkheid en racisme kunnen we niet anders dan bidden om zachtheid, om de onschuld van een kind, een lam, dat ons zó raakt, dat alle andere dingen en verschillen wegvallen. ‘Doe goed, zoek recht’ komt voort uit het vele onrecht dat nog steeds gebeurt. Alle reden om te kiezen voor de zachte kant, voor mildheid en vertrouwen dat het goed komt. Ik wens u die keuze en die kunst van harte toe!