Lees hier de overweging van 22 januari 2023

Overweging  WEEK GEBED VOOR DE EENHEID WINSUM 19.1.2023

Opening:

In deze gebedsweek voor de eenheid van de christenen, zijn verschillende thema’s aan de orde. Deze avond zou ik als thema willen geven:

Zingen of klagen?

Want in beide Bijbellezingen is veel leed te bespeuren – alle reden tot klagen, maar… vaak is zingen dan ‘zingen tegen de klippen op’ – om het leed te vergeten of een andere klank te geven, zoals gospelmuziek is ontstaan.

In onze provincie wordt heel veel gezongen – ik weet dat – mijn echtgenoot is musicus en zangleraar, koordirigent – maar in t Grunnegs is ook een uitdrukking: nait soezen, deurbroezen… niet klagen, doorgaan.

Zo – ‘niet klagen, doorgaan’ – klinkt overigens het overkoepelend thema van deze hele gebedsweek wereldwijd: “doe goed, zoek recht” – dat klinkt dan als ‘niet klagen, doe gewoon goed, zoek gewoon het recht, dan heb je niets te zeuren verder’… maar de achtergrond van deze Jesaja-1-tekst geeft wel heel andere gedachten:  we leven in een wereld waarin nog steeds erg veel onrecht plaats vindt door ongelijkheid en racisme – er is nog lang géén eenheid in Gods schepping en we weten: géén eenheid in gemeenschappen is dodelijk, letterlijk bijna – net als verdeeldheid tussen kerken ‘dodelijk’ kan zijn – en ‘goed doen’ kan ons juist ontzettend met elkaar verbinden, net als de strijd tegen onrecht.

Klagen of zingen?

Ja, vaak kan klagen het onrecht bloot leggen, aan de kaak stellen en tot een oplosbaar probleem maken – en zingen kan helpen het onrecht in een ander licht te zetten. Zingen én klagen: zo deed het volk van Juda dat in Babylon tijdens hun ballingschap. Hun onderdrukkers éísten zelfs dat ze zouden zingen en vrolijk zijn. In de psalmteksten krijgen mensen een stem, ook mensen die onderdrukt worden – maar door te zingen voelen ze ook dat God hen niet in de steek laat. Hieronder de teksten.

Psalm 137,1-4

Aan de rivieren van Babel,

daar zaten wij treurend

en dachten aan Sion.

2 Aan de wilgen op de oever

hingen wij onze lieren.

3Daar durfden onze bewakers

te vragen om een lied,

daar vroegen onze beulen:

‘Zing voor ons

een vrolijk lied uit Sion.’

4Hoe zouden wij zingen

een lied van de HEER

op vreemde grond?

Uit het Lucasevangelie 23, 27-31

27Een grote volksmenigte volgde Jezus, waaronder veel vrouwen die over Hem weeklaagden en zich op de borst sloegen. 28Jezus keerde zich echter naar hen om en zei: ‘Dochters van Jeruzalem, huil niet om Mij. Huil liever om jezelf en je kinderen, 29want weet, de tijd zal aanbreken dat men zal zeggen: “Gelukkig wie onvruchtbaar is, gelukkig de moederschoot die niet gebaard heeft en de borst die geen kind heeft gezoogd.” 30 Dan zullen de mensen tegen de bergen zeggen: “Val op ons neer!” en tegen de heuvels: “Bedek ons!” 31Want als dit gebeurt met het jonge hout, wat zal het verdorde hout dan niet te wachten staan?’ 

      Korte overdenking

We kennen die psalm 137 wel van bij de rivieren van Babylon: klagen of zingen – we kennen ook het tweede Bijbelgedeelte wel dat vertelt wat er gebeurt op Goede Vrijdag. Op die dag is er een rechtszaak. De rechter daar is Pontius Pilatus. Jezus wordt onschuldig ter dood veroordeeld. Pilatus veroordeelt Hem om een volksopstand te voorkomen. Jezus wordt veroordeeld tot de dood door middel van kruisiging: de toen gebruikelijke Romeinse vorm van doodstraf.

In ons Bijbelgedeelte is Jezus op weg naar het kruis. Hij draagt het zware hout en krijgt spottend iemand toegewezen die de balk voor Hem draagt. Er zijn veel mensen op de been. Daar zitten ook vrouwen uit Jeruzalem bij. Die vrouwen hebben medelijden met Jezus. Ze klagen: ‘Die arme man. Dat het zo met Hem afloopt!’ Ze volgen Jezus tot de plaats van kruisiging. Ze weeklagen en rouwen al tot Jezus zich omdraait en zegt: “Huil niet de hele weg over Mij, huil in plaats daarvan steeds over jullie zelf en jullie kinderen.” Dat klinkt hard maar Jezus wil geen medelijden, voelt zich geen slachtoffer, maar geeft zichzelf over aan de dood. Jezus geeft zijn leven vrijwillig.

Jezus protesteert tegen hun klagen en zegt: Er zullen heus nog wel zwaardere dagen komen! Dan zal men zeggen: “gelukkig de vrouwen, die geen kinderen kregen.” Jezus spreekt de vrouwen van Jeruzalem aan met een beeld dat specifiek bij vrouwen past. Hij prijst hen gelukkig over iets waar veel vrouwen juist heel ongelukkig over zijn. Eigenlijk zegt Hij: soms kan het leven zo zwaar zijn dat je wilde dat je niet was geboren of dat je geen kinderen op de wereld had gezet omdat alles aanleiding geeft tot klagen – Dit gebeuren van Goede Vrijdag kan ook vandaag nog tallozen ontroeren. Een schilderij van wat zich rondom Jezus’ kruisdood afspeelde doet de mensen wat. Films, waarin zijn lijden en sterven is gedramatiseerd, zoals The Passion, trekken vele kijkers. Elk jaar zitten de concertzalen vol als er passiemuziek wordt uitgevoerd. En het zijn niet alleen kerkmensen die ontroerd worden door dergelijke muziek. We kennen het gevoel wat zang en muziek met ons doet: wie heeft er niet een brok in de keel bij het slotkoor van Bachs Mattheuspassion: Wir setzen uns mit Tränen nieder… Ja, wie zou niet huilen bij het verschrikkelijke wat mensen elkaar aandoen? Ons klagen én ons zingen helpen ons om in te zien dat mensen en volkeren worden onderdrukt en uitgebuit, gediscrimineerd, gemarteld. Onder het mom van gerechtigheid worden dagelijks om het leven gebracht! Elke dag… of dat in Oekraïne is of in Afghanistan, in Iran, Mali of Myanmar… Voor velen staat het lijden van Jezus symbool voor het algemene lijden dat de eeuwen door al zoveel mensen treft. Het kruis als teken voor het kwaad dat de ene mens de andere aandoet.  Maar… Jezus wijst dit klagen af! Hij roept de klagende vrouwen van Jeruzalem tot de orde. Want hun tranen verhinderen om te zien waar het eigenlijk om gaat.

Jézus is het jonge hout, het groene hout, waar levenssappen in stromen. Hij is vol leven en vol van Gód. Hij geeft dat door. Wie aan Hem verbonden is ontvangt het leven. Wij verdorren als hout, als we weglopen bij God en het leven afslaan uit de hand van God, dan komen we nooit weer tot leven. Als je in Hem gelooft, ben je aan Hem verbonden. Als je gelooft in Christus, heb je levenslang – en alle reden tot zingen.